Studie kilometerheffing: uitvoering blijft lastig

Een kilometerheffing van 11 cent/km voor personenauto’s op drukke wegen in de spits is ‘maatschappelijk rendabel’ maar lastig uitvoerbaar. Voor een ‘simpele’ spitsheffing van 5 cent/km op alle hoofdwegen, zijn de files te kort. En 7 cent/km voor alle kilometers leidt tot substantiële welvaartsnadelen. Het een en ander blijkt uit de vandaag verschenen studie Maatschappelijke Kosten en Baten Prijsbeleid Personenauto’s.

Download onderaan het artikel de notitie of de gehele studie over rekeningrijden

De studie over rekeningrijden is uitgevoerd door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Het beschrijft meerdere systemen van heffingen.

Zo is er de kilometerheffing voor personenauto’s alleen op drukke wegen en alleen in de spits. Dat blijkt gunstig voor de welvaart (inclusief milieu en verkeersveiligheid), maar is in de praktijk lastig uitvoerbaar. Een eenvoudiger opgezette spitsheffing (5 cent/km), die zich beperkt tot de hoofdwegen in de Randstad, delen van Noord-Brabant en Gelderland is maatschappelijk minder rendabel. Een vaste heffing voor alle gereden kilometers wordt pas maatschappelijk rendabel als de congestie meer dan twee keer zo hoog is als nu.

De onderzoekers wijzen erop dat alleen drukke wegvakken beprijzen (11 cent p/km) verwarrend is voor de weggebruiker, die vaak niet weet welke wegen nu met of zonder heffing zijn.  Verder zouden de kosten kunnen stijgen door privacy- en fraudeproblemen die hier niet zijn onderzocht. Dat geldt overigens voor alle varianten die in de studie zijn onderzocht.

Substantiële welvaartsnadelen

Voor een heffing van 7 cent/km voor alle gereden kilometers geldt dat de nadelen groter zijn dan de voordelen. Deze variant leidt tot minder files, meer verkeersveiligheid, minder emissies, maar dit komt door een sterke afname van de automobiliteit met circa 15%. Die afname van de automobiliteit gaat gepaard met substantiële welvaartsnadelen, zowel voor de mensen die het betreft als voor de samenleving als geheel (effecten voor bijvoorbeeld de arbeidsmarkt of kennisuitwisseling).

De afname wordt veroorzaakt doordat de gebruikskosten van de auto sterk toenemen. Een heffing van 7 cent/km komt ongeveer overeen met een stijging van de benzineprijs met 1 euro per liter en van de dieselprijs met circa 1,40 euro per liter. Nadeel is ook dat de accijnsopbrengsten door het verminderde autogebruik fors zullen dalen.

Download hier de gehele studie of hier de (kortere) notitie van PBL