‘Nederland nog ver verwijderd van zelfrijdende auto’

Een kritische noot rondom de zelfrijdende auto ‘hype’, afkomstig van de Nederlands luchtvaartsector (NLR). Er wordt te weinig rekening gehouden met de ‘human factor’, autofabrikanten zijn vooral bezig met techniek en marketing. “De inschattingen over de zelfrijdende auto zijn veel te positief.”

In de burgerluchtvaart is een hoge automatiseringsgraad al decennia gemeengoed. Vanwege de parallel met het toekomstige wegverkeer vroeg Rijkswaterstaat de NLR om advies. Een daarvan: net als piloten moeten ook bestuurders van hoogautonome en zelfrijdende voertuigen periodiek op hun rijvaardigheden worden gecontroleerd. “Dat is relevant zolang voertuigen nog steeds niet echt autonoom zijn en er een back-up-bestuurder aan boord is”, aldus Antoine de Reus van NLR.

Helpt het mensen?

Een prototype van de Amber One; een zelfrijdende (deel)auto die in 2021 de weg op moet

Volgens De Reus moeten fabrikanten ook niet automatiseren vanwege marketing of simpelweg ‘omdat het kan’. Bij de start van een nieuw ontwerp moeten ze nagaan of vergaande automatisering een goed plan is vanuit human factors: helpt het mensen? “Betrek autobestuurders, bijvoorbeeld via focusgroepen, bij het ontwerp van een zelfrijdende auto. Niet alleen om te bepalen of de auto er cool uitziet, maar vooral om de gebruikersvriendelijkheid te testen. Houd rekening met de vaardigheden en beperkingen van de gemiddelde weggebruiker.”

Dit betrekken van gebruikers is voor Kirsten Pouwels, adviseur verkeerspsychologie bij Rijkswaterstaat, een van de meest opvallende adviezen uit het rapport. “In de luchtvaart is dat gebruikelijk, maar in de automobielindustrie nog niet.”

Geen aparte rijstroken

Automatisering moet passen bij wat de mens aankan. En als er zelfrijdende auto’s komen, dan is het geen kwestie van: instappen, ondertussen een e-book lezen en vervolgens weer uitstappen. “Je hebt nu eenmaal te maken met andere weggebruikers, zoals ‘gewone’ voertuigen. Of fietsers en voetgangers die oversteken. Dat is absoluut een punt van aandacht. Rijkswaterstaat gaat geen aparte rijstoken aanleggen voor automatische voertuigen”, aldus Pouwels.

Bedrijven als Alphabet, Tesla, Mercedes en BMW werken intussen hard aan de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s. De meeste Nederlanders staan positief tegenover de introductie daarvan, ondanks een wankel vertrouwen in de techniek, zo blijkt uit onderzoek. Ook blijkt specifiek Nederland goede papieren te hebben voor wat betreft de zelfrijdende auto.

Regierol

Volgens Pouwels kan de hype rond zelfrijdende auto’s ook zo weer voorbij zijn als het flink misgaat met een zelfrijdend voertuig. De Reus vindt de vooral de inschatting dat de eerste zelfrijdende auto’s al in 2020 de weg moeten opkomen ‘nogal optimistisch’. “We zijn er momenteel nog ver van verwijderd. En ik vraag me of die er ooit helemaal zullen komen. De mens wil altijd een regierol houden en ingrijpen bij onveilige situaties. Binnen het huidige (weg)systeem, waar je te maken hebt met medeweggebruikers en onverwachte verkeerssituaties, kan de machine de mens ook nooit 100% vervangen.”

Klik hier voor het rapport Human Factors in de luchtvaart, Lessons learned voor de zelfrijdende auto